Het moederschap én die leuke baan: you can do both!

Geschreven door Loes Waanders

Werk en het moederschap: hoe combineer je dit zonder in te moeten leveren op jouw eigen ambities én thuis een leuke ouder te zijn? Veel vrouwen worstelen hiermee. 

De drang om te willen voldoen aan alle eisen op de werkvloer staat haaks tegenover de (impliciete) verwachtingen die in onze maatschappij heersen omtrent vrouwen: namelijk die van hoofdverantwoordelijke op het gebied van ‘zorg’ en ‘huishoudelijke taken’. Dit is dan ook een van de redenen dat veel mannen deze struggle minder sterk ervaren. 

Het is overigens niet alleen een vraag die vrouwen met kinderen bezighoudt. In mijn werk spreek ik ook regelmatig vrouwen zonder kinderen die zich afvragen óf het werkend ouderschap past in hun leven en hoe je je hierop goed voorbereid.  

Hoe komt het dat zoveel vrouwen vastlopen in de combinatie carrière/gezin?

Misschien is dit herkenbaar voor je:

• Continu het gevoel dat je je moet bewijzen ten opzichte van (mannelijke) collega’s

• Vervelende opmerkingen of onbegrip uit de omgeving

• Twijfels of je wel een goede moeder bent omdat je ervoor kiest om jouw carrière te combineren met het moederschap

• Een kort lontje naar je kind(eren) omdat je teveel aan je hoofd hebt  

Dit kan zich onder andere uiten in schuldgevoelens, onzekere gedachten, piekeren, missen van werkplezier, altijd maar ‘aan’ staan, een kort lontje naar jouw kind of in je relatie. Zomaar wat voorbeelden die ik vaak in mijn werk als orthopedagoog (MSc.) langs zie komen. Zonde, want het werkend moederschap kan je zóveel opleveren. Daar vertel ik straks meer over. 

Maar eerst: hoe komt het dat zoveel vrouwen hiermee worstelen? En waarom speelt dit topic zoveel minder bij mannen? 

1. Allereerst de geldende maatschappelijke ‘norm’ waarin de man nog steeds wordt gezien als kostwinner en de vrouw als hoofd zorgtaken. Kies je er als vrouw voor om fulltime te werken, dan wijk je af van dat wat ‘normaal’ is. Deze maatschappelijke overtuigingen zitten diep in onszelf en onze omgeving verankert. Ons brein reageert daarop met een soort alarmbel: “Dat wat jij doet is niet normaal”, los van het gegeven dat jij rationeel wel kunt beoordelen dat deze keuze werkt voor jou.  
2. Ook je eigen opvoeding speelt een grote rol. Al van jongs af aan bouw jij een kader op van wat ‘normaal’ is. Veel moeders van de generatie vrouwen die nu actief zijn in het arbeidsleven, werkten parttime of zorgden volledig voor de kinderen. Dit aspect draagt bij aan jouw onbewuste beeldvorming van hoe ‘goed moederschap’ eruit zou moeten zien.  
3. De Nederlandse werkcultuur: 38% van de vrouwen gaat na de geboorte van het eerste kind minder uren werken ten opzichte van slechts 9% van de mannen. Vergelijk je dit met Zweden (waar ik woon), dan zie je dat het overgrote deel van de vrouwen fulltime blijft werken na de komst van kinderen. Doordat de norm anders is, heeft dit direct effect op hoe de omgeving het gedrag en keuzes beoordeelt.  
4. Daarnaast zijn rolmodellen cruciaal. De meeste leidinggevenden zijn vooral (witte) mannen wat bijdraagt aan het beeld dat de ‘ambitieuze werknemer’ een man is. 
5. Als laatste: de geldende overtuiging van ‘goed moederschap’. Wat impliceert dat als je maar voldoende tijd en aandacht in je kind stopt, je een gelukkig en blij kind creëert. We weten uit onderzoek en praktijk dat dit helemaal niet klopt. Het gaat namelijk niet om kwantiteit (hoeveelheid uren) maar om kwaliteit: dus hoé ben je aanwezig op de momenten dat je samen bent met jouw kind.

Nu heb je zicht op de oorzaken, maar veel interessanter is om te kijken wat je zelf kan doen om minder last te hebben van schuldgevoelens, stress of het gevoel tekort te schieten als moeder of werknemer. 

Vijf handige tips op een rij:

• Weet wat werkt voor jou. Bewustwording = key. Eén op de drie in deeltijd werkende vrouwen doet dat niet uit vrije wil. Hoe is dat bij jou, ben je blij met hoe jouw situatie is? Kijk daarom eens naar bovenstaande punten: in hoeverre beïnvloeden de (impliciete) meningen of oordelen jouw keuzes? Bepaal vervolgens een los daarvan hoe jouw ideale situatie eruit ziet: hoeveel dagen werk je, hoe zie je de zorg voor jou/jullie kind voor je? 
• Je kan heel veel wél, maar om mee te draaien in de top is het belangrijker om een aantal dingen met volle aandacht  te doen en andere zaken los te laten of (tijdelijk) minder prioriteit te geven. Je kan niet alles (perfect) doen en dat is ok. Laat zaken los die energie kosten of jou afleiden van wat belangrijk is, besteed dingen uit (bv. huishouden) en bespreek de verdeling van zorg/huishoudelijke taken met jouw partner indien je samen een huishouden runt.
• Vergelijk niet met anderen. Die moeders die wekelijks helpen met de knutselmiddag op school hebben een andere keuze gemaakt dan jij. Niet beter, maar anders.  Weet ook dat ongeacht welke keuze je maakt:  je het nooit echt goed doet. Onderzoek laat namelijk zien dat vrouwen als minder betrokken worden gezien wanneer ze fulltime werken. Terwijl vrouwen die deeltijd werken als minder ambitieus worden gezien. Nogmaals een bevestiging dus dat het belangrijk is om te focussen op dat wat jou energie geeft.
• Leg jouw lat in het ouderschap op een realistische hoogte. Waarschijnlijk ben je gewend om in jouw werk alles goed of perfect te doen. Weet dat dit in het ouderschap niet realistisch is: je bent niet vanaf dag 1 een ‘perfecte’ ouder. Dat hoeft ook niet: jouw kind heeft dat ook helemaal niet nodig. Die leert veel meer van jou als je ook fouten maakt en laat zien wat lastig is voor je. 
• Bespreek dat wat je nodig hebt duidelijk met jouw leidinggevende. Verwacht niet dat een ander dit vanzelf aanvoelt. Misschien merk je dat 40 uur werken op locatie je leegzuigt vanwege de reisafstand. Maar is dit gevoel compleet anders wanneer je een dag thuis kan werken zodat je jouw kind die dag zelf kan ophalen.
• Ben je zelf werkzaam in een leidinggevende positie? Weet dat jij een belangrijke sleutel bent tot verandering. Plan bijvoorbeeld geen meetings in om 18 uur ‘s avonds en benoem ook waarom niet, bied flexibel werken aan en vraag aan jouw medewerkers wat zij nodig hebben om het ouderschap te kunnen combineren met hun ambities. Deze openheid is cruciaal om te laten zien: you can have both!

Nog geen kinderen? Hoe bereid je je goed voor op de combinatie carrière+gezin?

• Op internet word je doodgegooid met zoete moederschapsplaatjes. Veel helpender is om het gesprek aan te gaan met werkende vrouwen in jouw omgeving die een carrière combineren met het moederschap. Dus, the real deal: hoe ervaren zij het? Wat ervaren ze als uitdaging en hoe gaan ze hiermee om? Welke tips hebben zij voor jou? Benoem ook dat je benieuwd bent naar eerlijke verhalen in plaats van alleen de mooie kant. 
• Ga vooraf het gesprek aan met je partner. En dan niet alleen over de kleur van de babykamer, maar ook vooral de praktische uitvoering. Hoe zien jullie de combinatie werk/gezin voor je? Wat is belangrijk voor jou en wat is belangrijk voor jouw partner? Qua werkuren, verdeling van de zorgtaken, het huishouden. Want wist je dat de helft van de stellen deze taken evenredig wil verdelen, maar dat dit in de praktijk slechts bij 10% lukt? Veel struggles kun je vooraf al tackelen (bv. taakverdeling, regelen van een fijne oppas) maar houd ook ruimte om als jullie kindje er is, dingen te veranderen. Je zult merken dat bepaalde dingen anders aanvoelen op het moment dat jullie kindje er is. voel de ruimte om dit bespreekbaar te maken met jouw partner, werkgever en daarin andere keuzes te maken.

Tot slot…focus je ook op de ‘wins’ van het werkend moederschap

• Jij bent het voorbeeld voor jouw kind. Jij laat zien dat je in staat bent om goed voor jezelf te zorgen en keuzes te maken waar jij blij van wordt. Een ongelooflijk waardevolle les die jouw kind zijn leven lang meeneemt
• Die belangrijke rolmodellen die we nu nog zo missen, dat ben jij!
• Heb jij een baan die jou energie, vervulling en voldoening geeft? Dan draagt dit niet alleen bij aan meer werkplezier maar het er ook zorgt voor dat je  ‘s avonds met meer geduld en plezier bij je kind bent = win voor beide dus!

Kortom: kiezen voor een carrière die jou energie geeft, is allesbehalve een egoïstische keuze. Het is zo’n belangrijk onderdeel van goed voor jezelf zorgen. Weten waar jouw behoeftes liggen en daar naar handelen zorgt ervoor dat jij goed in je vel zit en dat iedereen in jouw omgeving hiervan meeprofiteert: jouw kind(eren), partner, werkgever. 

P.s.
Weet dat het niet gek is dat als je je na het lezen van dit artikel afvraagt: “Leuk al die tips, maar ik kom er zelf niet uit”. Of misschien loopt jouw emmer al een lange tijd over. Je bent echt niet de enige. Weet dat je het niet alleen hoeft te doen. Hulp vragen in het ouderschap is vaak nog een taboe net zoals een carrière nastreven als moeder. Maar beide zijn een vorm van zelfzorg. Kun je hier hulp bij gebruiken? Jaarlijks houd ik een aantal plekken vrij voor 1:1 trajecten en daarnaast start twee keer per jaar mijn groepsprogramma speciaal ontwikkeld voor ambitieuze vrouwen met (jonge) kinderen die zoeken naar meer plezier in hun werk en rust in hun hoofd.

Meer lezen over wat Loes Waanders voor jou kan betekenen?

Dit gastblog is geschreven door Loes Waanders, (Orthopedagoog, MSc.). Ze begeleidt werkende vrouwen met (jonge) kinderen bij opvoedvragen en de combinatie werk & gezin.  

Bronnen:

• CBS & SCP (2018) Emancipatiemonitor
• Heilman, M.E.,& Okimoti, T.G. (2008). “Motherhood: a potential source of bias in employment decisions”. 
• Okimoto, T.G. & Hielman, M.E. (2012). The “bad parent” assumption: How gender stereotypes affect reactions to working mothers.