Economische onderdrukking is een vorm van huiselijk geweld, waar veel meer aandacht voor moet komen. Uit onderzoek van het Radboudumc blijkt 42 procent van de vrouwen die te maken krijgt met huiselijk geweld ook slachtoffer is van economische onderdrukking. Maar hoe zit het met financiële afhankelijkheid in een relatie? In Nederland zijn Elfin sprak met relatietherapeut Nynke Nijman over de signalen en gevaren. Want wanneer is er sprake van afhankelijkheid en nog belangrijker: hoe maak je zoiets bespreekbaar? In dit artikel tips wat te doen als je financieel afhankelijk bent van je partner.
Nynke Nijman is relatietherapeut, psycholoog en auteur van het boek Relatie APK. Daarnaast is ze podcasthost van Seks, Relaties & Liefdes en producent van onder andere de podcast Relatievragen.
Financiële afhankelijkheid
In Nederland zijn 44% van de vrouwen financieel afhankelijk van hun partner. 56% van de vrouwen is onafhankelijk, wat betekent dat ze minimaal het minimum salaris verdienen. Financiële afhankelijkheid kan gevaarlijk zijn, zeker als je weg wilt bij je partner (of andersom) of als je partner overlijd. Als je er alleen voor komt te staan, en je hebt een flink pensioengat en je hebt te weinig inkomen om jezelf te onderhouden, dan is dat zacht gezegd niet prettig.
Waarom in Nederland veel vrouwen afhankelijk zijn, heeft deels te maken met keuzes die stellen maken. Als er kinderen komen gaat 39% van de vrouwen minder werken, en 5% stopt helemaal met werken. Er is niks mis met minder betaald werk doen, maar als je daarmee meer onbetaald huishoudelijk werk op je neemt, is het erg belangrijk om goede afspraken te maken met je partner.
De signalen
Nijman benadrukt dat er een verschil is tussen afhankelijkheid en partnergeweld, maar is duidelijk in wat ze schaart onder financiële afhankelijkheid. “Als je het gevoel hebt dat het niet klopt, dan is dat je signaal. Luister naar dat gevoel, want het geeft aan dat een relatie niet gelijkwaardig is. Vaak uit zich dat namelijk in je niet gezien of gewaardeerd voelen. Het is misschien maar een gevoel, maar dat maakt het juist zo belangrijk. Het gaat over erkenning, waardering en vertrouwen binnen je relatie. Een heel duidelijk signaal van financiële afhankelijkheid is bijvoorbeeld dat je toestemming moet vragen aan je partner voor je geld uitgeeft. Enig overleg is normaal als het om een vakantie van een week gaat, maar je moet de vrijheid hebben om een weekend weg te gaan met een vriendin of een hapje te eten als jij dat wil. Het gaat om een bepaalde autonomie. Ik kan me bijna niet voorstellen dat iemand dat niet wil.”
Bespreekbaarheid
Maar hoe belangrijk is financiële gelijkwaardigheid in een relatie nou eigenlijk? Nijman: “Het is vooral belangrijk dat het bespreekbaar is. Gelijkwaardigheid zit niet in evenveel verdienen of procentueel gezien hetzelfde op een rekening storten. Het zit in duidelijkheid over verwachtingen en verantwoordelijkheden. Vaak wordt een huisvrouw gezien als een afhankelijke partner, maar dat hoeft in de gevoelsbeleving niet zo te zijn. Het is goed om daar een waarde aan toe te kennen. Je kan het bespreekbaar maken als er een directe aanleiding is. Ga niet in gesprek op het moment van een conflict of escalatie, want dan zit je in de emotie en kan je jezelf minder goed verwoorden. Maar zeg binnen een week: ‘Ik merkte dat ik het in die en die situatie vervelend vond om jou om toestemming te moeten vragen.’ Het is goed om uit te spreken hoe dingen zich tot elkaar verhouden.”
“Zorg dat je in the end altijd iets voor jezelf geregeld hebt”
Wederzijdse afhankelijkheid
Volgens relatietherapeut Nijman is het vastleggen van afspraken al een vorm van financiële onafhankelijkheid. “Leg altijd alles bij voorbaat vast, nog voor je op een punt komt waarop je een relatie dreigt te verbreken. Zorg dat je financiële zekerheid inbouwt. Als jouw partner zegt ‘Sorry, maar dat vind ik belachelijk’, dan heb je de keuze om bijvoorbeeld zelf al meer te gaan werken. Een bepaalde mate van afhankelijkheid van elkaar in een relatie is niet erg, maar dat zegt het ook meteen al: van elkáár. Door duidelijke afspraken te maken creëer je een wederzijdse afhankelijkheid. Het is sowieso heel belangrijk om in glorietijd financiële afspraken te maken en niet when shit hits the fan. Staat er een waarde voor een dag minder werken van één van de partners? Leg dit vast in jullie voorwaaren.”
Als jij bijvoorbeeld een dag meer voor de kinderen zorgt, dan heeft dat een duidelijke waarde. Dit is niet alleen wat het scheelt in kosten aan opvang, maar vooral ook andersom. Wat is het waard als je die dag werkt? Nijman: “Ga niet te naïef en onzorgvuldig om met het feit dat je financieel afhankelijk bent. Zorg dat je in the end altijd iets voor jezelf geregeld hebt.”
Wil jij aan de slag met jouw onafhankelijkheid, maar heb je geen idee waar je moet beginnen? Start bij Elfin. Laagdrempelig, betrouwbaar en veilig de eerste kleine stappen zetten om financieel goed voor jezelf te zorgen.
