Onze reis naar FIRE gaat over financiële onafhankelijkheid en het liefst natuurlijk wat eerder stoppen met werken. Dat betekent dat je het voor jezelf goed regelt in de breedste zin van het woord. Inkomen, pensioen, beleggingen, side hustles…maar dus ook wanneer je samenwoont met een partner.
Ps: Wist je dat 76% van de vrouwen onaangenaam verrast worden over de financiële situatie als ze uit elkaar gaan met hun partner of hun partner overlijd? Dat is een bizar hoog percentage en heeft ermee te maken dat er toch nog vaak een ouderwetse rolverdeling is. Dat is prima, maar 40% van de stellen gaan uit elkaar. Best aannemelijk dus. Zorg dat je op de hoogte bent van de financiële situatie van jou en je partner en wees voorbereid.
Hoe we dat bedoelen? Heel kort door de bocht: Je wilt je reis naar FIRE door kunnen zetten en de boel goed geregeld hebben voor jezelf, ook wanneer de dingen mis gaan. Want natuurlijk hou je van je partner, je gunt elkaar alles en jullie gezamenlijk doel als gezin is hopelijk ook FIRE. Maar wat gebeurt er wanneer de wereld tussen jullie er even niet zo rooskleurig meer uitziet? Is het dan goed geregeld tussen jou en jouw partner?
We willen benadrukken dat de juridische materie rondom samenwonen heel complex kan zijn. We proberen zo goed mogelijk the basics aan jullie uit te leggen maar ieders situatie is uniek. Daarom is het verstandig altijd een op maat gemaakt adviesgesprek bij de Notaris aan te vragen.
Samenlevingscontract of geregistreerd partnerschap?
In Nederland zijn er twee opties (eigenlijk 3) om juridisch het samenleven met elkaar officieel te maken. Het huwelijk (die tellen we even niet mee), een samenlevingscontract en een geregistreerd partnerschap.
In dit stuk behandelen we twee opties en gaan we uit van de situatie dat je ook daadwerkelijk samenwoont met je partner of dit van plan bent te gaan doen. Want vergis je niet, samenwonen brengt op lange termijn toch wat juridisch en financieel geneuzel met zich mee. Helemaal als bijvoorbeeld de verhoudingen scheef liggen doordat jullie gaan samenwonen in het koophuis van de ander. Of wanneer de één een eigen zaak heeft, flink wat vermogen en de ander niet. Of wanneer er sprake is van (aankomende) kinderen. Hoe regel je de whole shabang?
Principekwestie
Kort door de bocht komt de keuze tussen de twee opties uit op een ‘principekwestie’. Want met beide heb je een juridische verbintenis waarin je alles kunt laten vastleggen wat je wilt. Hoe het dan zit met die principes? Een geregistreerd partnerschap benaderd het ‘huwelijk’ het meest. Je geeft elkaar alleen niet het ‘ja-woord’. Wanneer je een geregistreerd partnerschap aangaat en je bent in de toekomst nooit van plan om te gaan trouwen, dan ‘who cares’. Ben je in de toekomst nog wel van plan om te gaan trouwen dan is de romantiek er juridisch wel een beetje vanaf wanneer je eerder een geregistreerd partnerschap bent aangegaan. Wist je namelijk dat wanneer je het geregistreerd partnerschap om wilt zetten in een huwelijk, deze voltrekking zich in de gemeente moet plaatsvinden waar het geregistreerd partnerschap is aangegaan? Zeg dus maar dag tegen die idyllische huwelijkslocaties in Italië…
Geregistreerd partnerschap
Bij het aangaan van een geregistreerd partnerschap is de regeling sinds 1 januari 2018 zo dat dit automatisch gebeurd in beperkte gemeenschap van goederen. Dit wil zeggen dat al je opgebouwde vermogen van voor de datum van het aangaan van het geregistreerd partnerschap, van jou blijft. Alles wat na die datum wordt opgebouwd is gezamenlijk vermogen. Hiermee wordt dus ook echt bedoeld: alles. Inkomsten die binnenkomen op (aparte) rekeningen, de koop van een nieuwe auto of huis, inkomsten uit je bedrijf, inkomsten uit beleggingen, etc.
Partnerschapsvoorwaarde
Wanneer je dit niet wilt is het mogelijk om bij het geregistreerd partnerschap via een notaris partnerschapsvoorwaarden te laten opmaken. In dit document kun je laten vaststellen hoe je het geregeld wilt hebben met de opbouw van vermogen na het aangaan van het geregistreerd partnerschap. Je laat in dit document dus voornamelijk ‘uitsluiten’.
Erfrecht
Bij een geregistreerd partnerschap komt automatisch beperkt erfrecht. Wanneer één van jullie onverhoopt komt te overlijden dan erft de ander de roerende en onroerende goederen. Een ander verhaal wordt dit wanneer er kinderen in het spel zijn. Kinderen hebben in het geval van overlijden van 1 van de ouders recht op een ‘kindsdeel’. Bij 1 kind is dit 50% en bij 2 kinderen ⅓ per kind, etc etc. Dit kindsdeel moet je zien als een vordering die pas omgezet wordt in ‘uitbetaling’ wanneer de langstlevende ouder ook overlijdt.
Kinderen
Nog een bijkomende voordeel bij een geregistreerd partnerschap is dat bij ongeboren kinderen je partner automatisch erkent wordt als vader, het de achternaam van de vader ontvangt (ouderwets hoor….) en de vader juridische het (gezamenlijk) ouderlijk gezag krijgt. De partner hoeft dus alleen nog maar de geboorte van het kind aan te geven.
Testament
Optioneel maar wel sterk aan te raden is om bij het aangaan van een geregistreerd partnerschap een testament op te laten maken. Dit klinkt enorm zwaar maar scheelt wel een heel hoop gedoe in geval van overlijden. Zaken die je kunt opnemen in een testament zijn de voogdij over de kinderen in geval van overlijden, wie jullie financiën gaat beheren in het geval van overlijden terwijl er nog minderjarige kinderen zijn en het verdelen van jullie vermogen aan de families in geval van overlijden van het complete gezin.
Samenlevingscontract
In een samenlevingscontract staat eigenlijk alleen vast wat je zelf wilt. In tegenstelling tot een geregistreerd partnerschap is hier geen beginsel van beperkte gemeenschap van goederen, maar je start het contract blanco. Laat je bij een geregistreerd partnerschap met partnerschapsvoorwaarden vooral voortkomende zaken uit de beperkte gemeenschap van goederen (zoals gemeenschappelijke opbouw van vermogen) uitsluiten, dan is een samenlevingscontract heel geschikt om ‘in te sluiten’. Dit is dus vooral erg handig in situaties met een ‘scheve verdeling’ zoals eerder genoemd. Wanneer de één bijvoorbeeld een eigen zaak heeft en de ander een koophuis en je wilt voor de eerste jaren vooral alles ‘apart’ houden. Meestal bestaat een standaard samenlevingscontract dan uit een verdeling van (gezamenlijke) inboedel en vervoersmiddelen.
Erfrecht
Bij een samenlevingscontract is er geen sprake van erfrecht. Je bent immers voor de wet geen partners van elkaar. Mocht er iets gebeuren dan is de eerste erfgerechtigde jullie kind of de familie van de partner die komt te overlijden.
Kinderen
Ook in het geval van ongeboren maar aankomende kinderen moet er iets meer worden geregeld dan bij een geregistreerd partnerschap. Dit zijn echter geen hele ingewikkelde zaken. De vader erkend bij de gemeente zijn ongeboren kind en zo verklaard hij dat hij officieel de vader is van dit kind. Hierdoor mag het kind ook de achternaam van de vader aannemen na de geboorte. De tweede opeenvolgende handeling is dat de vader de geboorte aangeeft en de derde en laatste handeling is dat de vader het gezamenlijk juridisch ouderlijk gezag aanvraagt. Tegenwoordig kan overigens bijna alles digitaal.
Testament
Dan dat testament weer… Want toch is het ook bij een samenlevingscontract verstandig om te denken aan een testament, wanneer de zaken tussen jullie financieel en qua kinderen serieus gaat worden. Wat je opstelt in een testament bij een samenlevingscontract is hetzelfde als waar je aan moet denken bij een geregistreerd partnerschap.
CD van jou, CD van mij..
Bij een break up zal je met een samenlevingscontract sneller klaar zijn. Daarin staat immers de verdeling die je netjes uitvoert en vervolgens laat je het contract ontbinden. Dit dient te gebeuren bij een notaris of advocaat. Clean and simple. Bij een geregistreerd partnerschap is dit anders. Als er geen partnerschapsvoorwaarden zijn dan is de verdeling van het gezamenlijk vermogen 50/50. Ja ook als jij altijd meer hebt binnengebracht dan je partner. En ook over het deel wat je tijdens het geregistreerd partnerschap hebt opgebouwd aan pensioen. Ook heb je bij een geregistreerd partnerschap onderhoudsplicht wat betekent dat er partneralimentatie in het spel komt in geval van uit elkaar gaan.
Uitzonderingen op de regel
Wat we in het geval van onze FIRE missie nog even willen aanstippen, is de situatie wanneer 1 van beide partners een koophuis heeft of een eigen zaak. In het geval van een koophuis is dit voor zowel een geregistreerd partnerschap als een samenlevingscontract goed geregeld. Toch zijn er uitzonderingen waar je in desperate times (het liefst ervoor) rekening mee dient te houden.
Koophuis
Stel 1 van de twee partners bezit een koophuis maar jullie willen dit totdat je samen een nieuw huis koopt gescheiden houden. Toch wil de andere partner graag bijdragen aan de hypotheeklasten van dit huis. Hij/zij woont er immers in dus maakt gebruik van alle faciliteiten. Dan is het het verstandigst dat hij/zij alleen bijdraagt in een deel van de rentebetaling van de hypotheek. Wanneer er wordt bijgedragen aan de aflossing, dan kan dit op het moment van uit elkaar gaan nog wel eens een dingetje worden. Hetzelfde geldt overigens voor het meebetalen aan een investering in het huis. Houdt dit dus zowel bij een geregistreerd partnerschap als een samenlevingscontract gescheiden!
Eigen zaak
De kwestie van het hebben van een eigen zaak terwijl je partner in loondienst is, is vooral iets wat onhandig is bij een geregistreerd partnerschap. Bij een geregistreerd partnerschap heb je namelijk onderhoudsplicht en dien je naar rato bij te dragen aan de gezamenlijke huishoudpot. Nu kunnen de zelfstandig ondernemers onder ons beamen dat de uren die je maakt bij een eigen zaak, soms meer kunnen zijn dan dat je in loondienst maakt en dat dit niet altijd evenredig is aan de inkomsten. En daar zit hem dan ook net de crux; degene met de eigen zaak die 60-70 uur in de week maakt, dient dan ook naar verhouding veel meer bij te dragen aan de gezamenlijke huishoudpot. Not ideal.. Wanneer je dan ook nog eens je partner wilt beschermen tegen eventuele schulden en andere problematiek die kan voortvloeien uit je zaak dan moet je dit heel goed laten vastleggen in partnerschapsvoorwaarden of kiezen voor een samenlevingscontract. Helemaal als je andere zaken ook gewoon gesplitst wilt houden.
Volg je hart maar neem je hoofd mee
De beste keus tussen beide optie kunnen we je niet geven. Dit komt omdat situaties tussen geliefden vaak een pakket op maat is, wanneer het aankomt op de juridische aspecten. Waar we wel heel stellig in kunnen zijn is om het gewoon goed te regelen. Ga het gesprek aan met je partner en regel het via een notaris goed. Voor jezelf en voor elkaar. Wees hierin ook gewoon down to earth en reëel want nu gun je elkaar het beste maar is dat in geval van onrust ook nog zo? Het zijn meestal niet de leukste gesprekken en natuurlijk wil je niet denken aan een situatie waarin jullie uit elkaar gaan. Maar besef ook dat wanneer de verhoudingen anders liggen, jullie beiden strijden op het scherpst van de snede. And all is fair in love and war.
